Shkretetira e Sahares
Saharaja është shkretëtira e dytë për nga madhësia pas Antarktikut në botë, me 9 000 000 km2 e cila gjendet në veri të Afrikës. Sipërfqja e Saharasë ëshatë përafërsisht sa 50 shtetet e SHBA-ve. Emri i Saharasë rrjedh nga fjala arabe (arab. صحراء), që do të thot shkretëtirë. Sahara, ashtu çfarë është sot ekziston për 3.500 vjet.Gjithashtu ka pak bimë të cilat kanë një sasi të kufizuar uji në të.
Sahara-ja ka një mjedis shume të ashper me kushte ekstreme.Sahara ka kryesishte një klime subkontinentale,me klime shume të nxehte shkretinore dhe vere te gjate nderkohe dimri eshte i shkurter dhe shumë i ngrohte.Klima e kesaj shketetire eshte gjithashtu e karakterizuar nga nje qiell i paster,moti i qendrueshem dhe me shume pak ose fare rrenje shiu.Edhe pse Sahara-ja ndodhet poshte Tropikut te Gafores ne pjesen me te madhe klima atje eshte subkontinentale per shkak te presionit te larte subkontinental i cili eshte faktori kryesor per klimen e nxehte ne kete shkretetire.Rajoni veriore i shkretetires ka pak rreshje shiu dimerore,ku sistemi i ulet i presionit shoqerohet me pjesen e perparme polare e cila eshte shume e dobet.Pjesa jugore ka rreshje te rregullta ne vere por shume te pakta.Sahara-ja ka nje klime ajrore ekstreme pershkak te efektit te ererave kontinentale.
Sahara-ja eshte nje nga shkretetirat me te thata ne bote dhe ka nje numer te ulet te rreshjeve vjetore.Rreshjet ne kete shkretetire gjithashtu jane te parregullta.Ne disa pjese te shkretetires dhe kryesishte ne Ppjesen e Libis,Egjiptit dhe Sudanit ka dekada qe nuk jane pare me rreshje te shumta shiu dhe keto vende mbajne rekord kryesor per sasine me te ulet shiu ne bote rreth 10 mm shi.Disa here dhe per shkak te nxehtesise se madhe ne shkretetire shiu avullon dhe para se te bjeri.Mesatarisht bie shi rreth 10 ose 15 dite ne vite por ka edhe vende ne te cilat bie vetem 5 dite ne vit.
Sahara-ja permben nje nga vendet me te ndricuara ne bote.
Lageshtia relative e ajrit ne pergjithesisht eshte e jashtezakonisht e ulet .Sahara-ja veriore ka nje lageshti prej 20%-35% ne vere dhe 35%-55% gjate dimrit.
Sahara-ja ka gjithashtu shume ere edhe pse ererat rralle godasin me shpejtesi shume te larte .Erearat atje jane zakonisht te ngrohta.Tre lloje të erërave në Sahara janë habubi(erë e fortë që shkakton stuhi pluhuri),harmatani(fryn në dimër duke shkaktuar ngritjen e pluhurit dhe rërës e që mund të arrijë deri në Karaibe) dhe kamsini(erë e nxehtë dhe me pluhur që fryn 50 ditë të vitit.
Te gjitha tiparet e permenduara me larta si klima dhe temperatura e nxehte,lageshtia e paket,ererat e ngrohta dhe rreshjet e pakta sjellin si nje vecoritjeter klimatike te shkretetires se Saharas avullimin i cili ne kete shkretetire kap vlerat me te larta te avullimit ne te gjithe boten.
Me 18 shkurt te vitit 1979 cuditerisht disa vende te pakta te pjeses jugore te Algjerisa ra bore duke perfhire dhe nje stuhi debore e cila bllokoi trafikun ne Ghardaia the u reportua si “hera e pare ne histori “.Por bora menjehere u shkri brenda disa oreve.Ne disa vargmale te Saharase ka renie debore te rregult.Ky fenomen u shfaq perseri me 18 janar 2012 ku bora ra ne disa zona te Algjerise perendimore.
Sahara-ja ka një mjedis shume të ashper me kushte ekstreme.Sahara ka kryesishte një klime subkontinentale,me klime shume të nxehte shkretinore dhe vere te gjate nderkohe dimri eshte i shkurter dhe shumë i ngrohte.Klima e kesaj shketetire eshte gjithashtu e karakterizuar nga nje qiell i paster,moti i qendrueshem dhe me shume pak ose fare rrenje shiu.Edhe pse Sahara-ja ndodhet poshte Tropikut te Gafores ne pjesen me te madhe klima atje eshte subkontinentale per shkak te presionit te larte subkontinental i cili eshte faktori kryesor per klimen e nxehte ne kete shkretetire.Rajoni veriore i shkretetires ka pak rreshje shiu dimerore,ku sistemi i ulet i presionit shoqerohet me pjesen e perparme polare e cila eshte shume e dobet.Pjesa jugore ka rreshje te rregullta ne vere por shume te pakta.Sahara-ja ka nje klime ajrore ekstreme pershkak te efektit te ererave kontinentale.
Sahara-ja eshte nje nga shkretetirat me te thata ne bote dhe ka nje numer te ulet te rreshjeve vjetore.Rreshjet ne kete shkretetire gjithashtu jane te parregullta.Ne disa pjese te shkretetires dhe kryesishte ne Ppjesen e Libis,Egjiptit dhe Sudanit ka dekada qe nuk jane pare me rreshje te shumta shiu dhe keto vende mbajne rekord kryesor per sasine me te ulet shiu ne bote rreth 10 mm shi.Disa here dhe per shkak te nxehtesise se madhe ne shkretetire shiu avullon dhe para se te bjeri.Mesatarisht bie shi rreth 10 ose 15 dite ne vite por ka edhe vende ne te cilat bie vetem 5 dite ne vit.
Sahara-ja permben nje nga vendet me te ndricuara ne bote.
Lageshtia relative e ajrit ne pergjithesisht eshte e jashtezakonisht e ulet .Sahara-ja veriore ka nje lageshti prej 20%-35% ne vere dhe 35%-55% gjate dimrit.
Sahara-ja ka gjithashtu shume ere edhe pse ererat rralle godasin me shpejtesi shume te larte .Erearat atje jane zakonisht te ngrohta.Tre lloje të erërave në Sahara janë habubi(erë e fortë që shkakton stuhi pluhuri),harmatani(fryn në dimër duke shkaktuar ngritjen e pluhurit dhe rërës e që mund të arrijë deri në Karaibe) dhe kamsini(erë e nxehtë dhe me pluhur që fryn 50 ditë të vitit.
Te gjitha tiparet e permenduara me larta si klima dhe temperatura e nxehte,lageshtia e paket,ererat e ngrohta dhe rreshjet e pakta sjellin si nje vecoritjeter klimatike te shkretetires se Saharas avullimin i cili ne kete shkretetire kap vlerat me te larta te avullimit ne te gjithe boten.
Me 18 shkurt te vitit 1979 cuditerisht disa vende te pakta te pjeses jugore te Algjerisa ra bore duke perfhire dhe nje stuhi debore e cila bllokoi trafikun ne Ghardaia the u reportua si “hera e pare ne histori “.Por bora menjehere u shkri brenda disa oreve.Ne disa vargmale te Saharase ka renie debore te rregult.Ky fenomen u shfaq perseri me 18 janar 2012 ku bora ra ne disa zona te Algjerise perendimore.
Comments
Post a Comment